2016 in beeld
UMC Utrecht

Hoe heeft het UMC Utrecht 2016 ervaren? En wat zijn de plannen voor 2017? De voorzitter van de raad van bestuur, Margriet Schneider, blikt terug op 2016 - haar eerste jaar als voorzitter - en kijkt vooruit.  


Hoe kijkt u terug op 2016?
“Ik kijk terug met een dubbel gevoel. Aan de ene kant was 2016 een confronterend jaar, vanwege het verscherpt toezicht waaronder de Inspectie voor de Gezondheidszorg het UMC Utrecht stelde. En vanwege de resultaten uit het onderzoek naar cultuur, leiderschap en gedrag dat het Kets de Vries Instituut voor ons uitvoerde. Er kwam veel naar boven wat we graag anders zouden zien en wat we kunnen en willen verbeteren. Aan de andere kant was het prachtig om te zien hoe de hele organisatie in beweging kwam, juist om met die verbeteringen aan de slag te gaan. Heel veel mensen hebben hun schouders eronder gezet en met z’n allen hebben we veel bereikt. Tegelijkertijd is ook duidelijk dat we er nog lang niet zijn.”

Wat is er bereikt in 2016?
“Het begon met de invoering van HiX, het centrale ICT-systeem voor de zorg, onder andere voor het elektronisch patiëntendossier. 8.500 medewerkers stapten over op het nieuwe elektronische patiëntendossier én werden van tevoren hiervoor opgeleid. Kort daarna volgde de heraccreditatie van JCI, een gerenommeerd internationaal accreditatieorgaan voor kwaliteit en veiligheid in de zorg: iets waarvoor bijna alle UMC’ers hun handen uit de mouwen hebben gestoken. Daarnaast hebben we gewerkt aan het Herstelplan, met negen grote onderdelen. Zo hebben we Patient- en Peersupport en een nieuwe calamiteitenprocedure opgezet. Stuk voor stuk geslaagde projecten waar ik trots op ben. En dan had iedere afdeling, ieder team en iedere medewerker nog eigen ambities om de zorg, onderzoek en onderwijs te verbeteren.”

En wat kan er beter?
“De manier waarop wij met elkaar omgaan - onze cultuur - moet anders. Dat bleek al uit ons eigen onderzoek, dat het Kets de Vries Instituut voor ons uitvoerde. En het rapport naar aanleiding van het IGZ-onderzoek, dat medio april 2017 verscheen, onderstreept dat nog eens. Dit rapport wijst uit dat in het UMC Utrecht in het algemeen goed en veilig wordt gewerkt. Medewerkers van het UMC Utrecht zijn betrokken en gemotiveerd en tonen grote inzet om hun patiënten de best mogelijke zorg te bieden. Het IGZ-rapport laat echter ook zien dat er op onderdelen fouten zijn gemaakt en dat er sprake is geweest van risico’s voor de patiëntveiligheid. Daarnaast stelt het rapport dat er in delen van de organisatie geen sprake was van een open en veilige aanspreekcultuur. Daarbij wordt kritiek geuit op onze hiërarchische wijze van organiseren, waardoor medewerkers een te grote afstand ervaren tussen de raad van bestuur en de directe zorg. Tot slot heeft de IGZ tekortkomingen geconstateerd in calamiteitenonderzoeken en de rapportage daarvan.”

Wat gaat het UMC Utrecht hieraan doen? 
“Het invoeren, doorvoeren en borgen van herstelmaatregelen had en heeft de hoogste prioriteit van de raad van bestuur. Deze maatregelen richten zich op openheid rondom de melding van calamiteiten en het proces van onderzoek en implementatie van aanbevelingen in verband met deze meldingen. Op het gebied van cultuur en leiderschap hebben we maatregelen genomen, die zowel op korte termijn als voor de verankering van verbeteringen cruciaal zijn. De raad van bestuur acteert hier actief op en is dagelijks betrokken bij de voortgang van dit proces. Alle maatregelen zijn erop gericht om het vertrouwen van onze patiënten waard te zijn in een optimaal lerende organisatie.”

Kunt u voorbeelden noemen van maatregelen die de cultuur moeten veranderen? 
“Onze zorg is pas goed als iedere patiënt die zorg als goed ervaart. En iedere patiënt bij wie dat niet zo is, is er een te veel. Onze patiënten geven ons hun belangrijkste goed in handen: hun gezondheid. Dat moeten ze kunnen blijven doen in het vertrouwen dat wij respectvol en professioneel met hen omgaan en dat wij hun belang altijd voorop stellen. Vanuit die gedachte voert dit ziekenhuis sinds 2015 de Connecting U-strategie uit, met een duidelijk doel: het bevorderen van de gezondheid van mensen, door: maatschappelijk relevant onderzoek, onderwijs en innovaties en door verbinding met patiënten, studenten en elkaar. In 2016 zijn we op de weg van Connecting U verder gegaan. Dat leidt tot veel goeds. Intern lopen programma’s die moeten helpen om een cultuur te realiseren, waarin openheid, respect en vertrouwen de basis én de norm zijn. Zo loopt er een intensief leiderschapsprogramma, genaamd Connecting Leaders, waarbij al onze 700 leidinggevenden handvatten krijgen de gewenste cultuur in hun team te stimuleren. In 2015 hebben de leden van de raad van bestuur en de managementteams van divisies en directies dit leiderschapsprogramma doorlopen. In 2016 zijn de andere leidinggevenden gestart. Eind 2017 heeft de helft van al onze leidinggevenden dit traject gevolgd. We gaan met het programma door totdat alle leidinggevenden het hebben gevolgd.”

U geeft aan dat verbinding ook een belangrijk onderdeel is van de strategie. Kunt u hier iets meer over vertellen?
“Via ons programma Samen voor de Patiënt implementeren we een werkwijze, waarmee we onze medewerkers de gelegenheid bieden om gezamenlijk feedback en verbeterideeën op te halen en deze uit te voeren. De wensen en vragen van patiënten en studenten zijn hierbij het uitgangspunt, met als doel de klantgerichtheid, kwaliteit, veiligheid en efficiency continu te verbeteren. Daarbij leggen we de besluitvorming over verbeteringen en veranderingen zoveel mogelijk daar waar de besluiten ook uitgevoerd worden. Ook deze werkwijze zijn we versneld aan het invoeren. Inmiddels werken afdelingen in vijf divisies ermee. De resultaten tot nu toe zijn inspirerend en veelbelovend. In 2019 werkt het hele UMC Utrecht volgens deze werkwijze.”

Hoe ziet u de toekomst?
“De zorg verandert snel. Meer dan ooit is hierdoor verbinding met zoveel mogelijk partijen buiten het UMC Utrecht belangrijk. We werken al veel samen, maar in de komende jaren gaan we de samenwerking met andere zorgverleners nog verder intensiveren. Samen met alle zorgverleners zijn wij ervoor verantwoordelijk dat de hele zorgketen vanuit het patiëntenperspectief goed loopt. Hiervoor stellen we onder andere de vragen: welke zorg kan wie het beste verlenen en hoe houdt de patiënt de regie waar mogelijk? Ook door een ontwikkeling als e-health verandert de zorg. Door ICT-ontwikkelingen kunnen patiënten bijvoorbeeld steeds gemakkelijker zelf de regie nemen en groeien de mogelijkheden voor zorg op afstand. Dat juichen wij toe en we zetten ons actief in om optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden. Ons patiëntenportaal en de ontwikkeling van apps voor patiënten zijn hier voorbeelden van. We hebben verschillende pilots afgerond, waarmee we de mogelijkheden van e-health aan het verkennen zijn. En die zijn veelbelovend. In de komende jaren zetten we hier dan ook verder op in.”

En wat is de focus in 2017?
“In 2017 zullen verder werken aan het bewerkstelligen van verbeteringen en het uitvoeren van onze Connecting U-strategie, met onder andere de eerder aangegeven activiteiten. Samen zetten we weer de schouders eronder, zodat we eind 2017 kunnen constateren dat de twijfels uit 2016 geen voedingsbodem meer kennen in het UMC Utrecht en we verdere stappen hebben gezet naar een meer open cultuur, die de kwaliteit en veiligheid van ons werk en de openheid naar onze patiënten hierover ten goede komt. Dit doen we met volle overtuiging en grote toewijding en dit doen we samen. Ik wil onze patiënten, medewerkers, studenten, verwijzers, zorgverzekeraars, partners, opdrachtgevers, financiers en andere relaties dan ook van harte bedanken voor het in ons gestelde vertrouwen. Er waren naast het verscherpt toezicht van afgelopen jaar ook veel positieve ontwikkelingen en gebeurtenissen op het gebied van onderwijs, wetenschap en zorg. Daar gaan we komend jaar volop mee verder. ”

“Samen hebben
we onze schouders eronder gezet en veel bereikt,
maar we zijn er
nog lang niet”

2016: een confronterend jaar
met een dubbel gevoel